Recycling en (de vervolgstap) circulair denken zijn hot topics binnen de auto-industrie. Hoe kunnen we de keten inrichten zodat er een kringloop ontstaat? Voor de nodige inspiratie kijken we hoe ze dat in de retailsector doen, waar Patagonia, Ikea en Adidas lichtende voorbeelden zijn.

Tekst Jens Holierhoek

Unsplash

#1 Patagonia: ‘eerst reparatie, dan hergebruik en daarna pas recycling’

Het Amerikaanse outdoor-kledingmerk Patagonia beschouwt zichzelf als activistisch bedrijf. Elk jaar stuurt het 1 procent van de winst naar projecten rondom natuurbehoud. Het zeer doelgerichte bedrijfsmotto liegt er dan ook niet om: ‘Patagonia bestaat om onze planeet te behouden’. En iets uitgebreider: ‘maak het beste product, veroorzaak geen onnodige schade, gebruik je onderneming om te inspireren en kom met oplossingen om de milieucrisis het hoofd te bieden.’

Dat genoemde ‘beste product’ is volgens Patagonia een functioneel kledingstuk dat lang meegaat – het liefst generaties – en te repareren is. De producten van het merk zijn ontworpen vanuit die gedachte. Bij elk product is er bovendien sprake van een levenslange garantie. Als je kledingstuk kapot is, dan gooi je hem niet weg, maar stuur je hem terug voor een oplapbeurt. Patagonia spreekt dan ook over een ‘eind-tot-eind verantwoordelijkheid voor het product’. Pas als repareren niet meer kan, wordt er aan recycling gedacht.

Tussen reparatie en recycling zit bij Patagonia nóg een fase: hergebruik. Sinds 2013 voert Patagonia haar prijswinnende Worn Wear-platform, waarbij Patagonia-kleding een tweede leven krijgt. Op de Worn Wear-website bied je je oude kleding en uitrusting te koop aan. En wat te denken van de Factory Seconds? Dat zijn artikelen die de fabriek verlaten met een imperfectie, maar nog goed bruikbaar zijn. Denk aan een binnenzak die niet goed is vastgelijmd of een ontbrekend trekkoord. Worn Wear organiseert eveneens evenementen waar je zelf leert je kleding te repareren.

“Ikea zal vanaf het allereerste begin alle producten ontwerpen zodat ze kunnen worden hergebruikt, gerepareerd, een tweede leven kunnen krijgen of opnieuw worden verkocht”

#2 Ikea: recycling by design en nieuwe product-as-a-service concepten

Ikea wil in 2030 een circulaire onderneming zijn. En de route daarnaar toe is al duidelijk uitgestippeld: “Ikea zal vanaf het allereerste begin alle producten ontwerpen zodat ze kunnen worden hergebruikt, gerepareerd, een tweede leven kunnen krijgen of opnieuw worden verkocht”, aldus Lena Pripp-Kovac, duurzaamheidschef bij de Zweden in gesprek met de Ellen McArthur Foundation. “Als laatste stap in de materiaalherwinning volgt dan nog recycling. Het gaat erom Ikea-producten te zien als materiaalbanken voor de toekomst. We hebben circulaire productontwerpprincipes ontwikkeld om ons door dit proces te begeleiden.” Hoewel de meubelgigant nog tien jaar te gaan heeft, begint het zeker niet op nul. Anno 2020 is 60% van haar 12.000 producten al gemaakt van hernieuwbare materialen. Vooral hout en katoen worden veel gebruikt. Meer dan 10 procent van het productportfolio bevat gerecyclede materialen.

Ikea kijkt bij het circulair ondernemen naar heel de keten: “De uitdaging is dat het op alle aspecten van invloed is op ons bedrijf: hoe en waar we onze klanten ontmoeten, hoe en welke producten en diensten we ontwikkelen, hoe we materialen inkopen en hoe we de Ikea-toeleveringsketen ontwikkelen.” Dat Ikea het niet alleen kan, is ook te zien in hoe het haar klanten erbij betrekt. Zo verkent het bedrijf de mogelijkheid tot delen en leasen. Ikea doet een proefproject waarin het meubels via een leaseconstructie aan de man brengt. Bij bewezen succes zal het in dertig markten worden uitgerold. Een goed voorbeeld van product-as-a-service.

Een ander project – gestart eind 2019 – is het inzamelen van oude sofa’s van klanten die opgeknapt – refurbished met een hip woord – worden en vervolgens doorverkocht. “De test moet ons vooral inzicht geven welke productstromen erbij komen kijken.” Ofwel, hoe kan het refurbish vriendelijk ingericht worden door slim gebruik te maken van het bestaande leveranciersbestand en met externe partners. De mogelijkheid tot schaalbaarheid staat daarbij voorop.

‘De volgende fase is om het concept van ‘afval’ volledig te beëindigen. Onze droom is dat je steeds dezelfde schoenen kunt blijven dragen’

#3 Adidas: een nieuwe manier van ontwerpen en produceren

Adidas maakt sinds 2015 schoenen van oude visnetten en plastic uit zee. Inmiddels verkoopt het daar 11 miljoen paar per jaar van. Astronomische aantallen, maar voor de Duitse sportkledingfabrikant is het nog lang niet genoeg. Eric Liedtke, lid van de raad van bestuur bij Adidas; “Plastic afval uit het systeem halen is de eerste stap, maar daar kunnen we niet stoppen. Wat gebeurt er met je schoenen nadat ze versleten zijn? Je gooit ze weg. Alleen is er geen ‘weg’.  Er zijn alleen stortplaatsen en verbrandingsovens. […] De volgende fase is om het concept van ‘afval’ volledig te beëindigen. Onze droom is dat je steeds dezelfde schoenen kunt blijven dragen.”

Die droom heet bij Adidas Futurecraft.Loop: de 100 procent recyclebare schoen. Een schoen die na gebruik de grondstof vormt voor een nieuwe schoen. Een echte closed loop dus. Na decennium lang onderzoek komt die schoen komend voorjaar op de markt. Om de kringloop te sluiten moest Adidas haar schoen fundamenteel anders ontwerpen en produceren. Normaal bestaat een schoen uit een mix van materialen die aan elkaar gelijmd zijn. Zulke schoenen zijn niet te recyclen, maar hoogstens te downcyclen, aldus Adidas. De Futurecraft.Loop is – in het oog voor een schone monostroom – gemaakt uit één materiaal (TPU) en lijm is achterwege gelaten. Het thermoplastisch polyurethaan wordt tot een draad gesponnen waarvan delen van de schoenen worden ‘gebreid’. Andere delen – zoals de tussenzool – worden gevormd van het gesmolten materiaal. Als de schoen versleten is, komt hij terug bij Adidas. Na een wasbeurt maalt het merk de schoen in kleine stukjes, die vervolgens omgesmolten worden waarna een nieuwe schoen kan worden gefabriceerd.

5 aanbevelingen voor de automobielindustrie

Duurzaamheid als kern van de bedrijfsvoeringZat bij elk automerk duurzaam denken maar zo verweven in het dna als bij Patagonia. Veel autofabrikanten zijn meer dan een eeuw oud en moeten het hebben van een transitie. Nu de toekomst van de auto EASCY is , is die veranderingsbereidheid groot. Automerken moéten zich simpelweg opnieuw uitvinden. Duurzaamheid speelt daarin een belangrijke rol. “We hebben veiligheid deel van ons merk en ons bedrijf gemaakt. We zouden precies hetzelfde moeten doen met duurzaamheid”, liet Volvo-directeur Håkan Samuelsson recent nog optekenen.

Neem als auto (-of onderdelen)fabrikant je verantwoordelijkheidAan het eind van de keten – in de autorecycling – klinkt nog te vaak dat de ‘eind-tot-eind verantwoordelijkheid voor het product’ van autofabrikanten beter kan. Ook daarin geeft Patagonia het goede voorbeeld met haar ‘save-the-planet-filosofie’. Recycling komt bij het Amerikaanse outdoor-merk bovendien pas ter sprake als niets anders meer mogelijk is. Reparatie en hergebruik zijn de eerste opties.

Een langer leven: duurzamer door te delenIkea ontwikkelt diverse product-as-a-service concepten om langer, lees: duurzamer met producten om te gaan. In de automobielsector kennen we mobility-as-a-service (MaaS). Zeker als in de nabije toekomst de autonome deelauto haast nimmer stilstaat, wordt het belang van het gebruik van duurzame materialen in de autoproductie groot. De slimme deelauto moet misschien wel een miljoen kilometer betrouwbaar blijven.

Circulair denken doe je met je keten. En daarbuitenIkea kijkt bij het duurzaam ondernemen naar de gehele keten. En dat is essentieel. Echt circulair denken gaat volgens emeritus hoogleraar Duurzaam Ondernemen Jan Jonker nog nog een stapje verder. Onze economie is immers niet integraal, maar ingedeeld in sectoren en kolommen, benadrukt hij. Volgens Jonker moet je bij het denken in kringlopen en waardebehoud dwars door die sectoren heen organiseren.

Circulair denken begint in de ontwerpfaseWaar Ikea met haar circulaire productontwerpprincipes recycling by design voorstaat, laat Adidas met Loop zien dat de 100 procent circulaire schoen vraagt om een fundamenteel andere ontwerpfase en productie. Daar gaat de nodige onderzoek en ontwikkeling aan vooraf.

Volg alle berichten van Green Light

*
*
Ik ga akkoord met het privacy beleid
jQuery(document).bind(‘gform_post_render’, function(event, formId, currentPage){if(formId == 8) {if(typeof Placeholders != ‘undefined’){
Placeholders.enable();
}} } );jQuery(document).bind(‘gform_post_conditional_logic’, function(event, formId, fields, isInit){} ); jQuery(document).ready(function(){jQuery(document).trigger(‘gform_post_render’, [8, 1]) } );

Meest gelezen