Het voldoen aan de ELV-richtlijn – de Europese wet- en regelgeving rondom afgedankte auto’s – is geen sinecure. Zeker niet nu die steeds strenger wordt. In Ierland hobbelden ze lang achter de feiten aan, maar met de komst van de ELVES-regeling hebben de Ieren een nieuwe, succesvolle richting ingezet.

Tekst Jens Holierhoek

Foto Marco Hofsté

Tien jaar geleden werd 77% van de end-of-life-voertuigen in Ierland hergebruikt, aldus cijfers van EPA (Environmental Protection Agency). Met die cijfers waren de Ieren in Europa bepaald geen koploper. Alleen dreumesen als Malta en Liechtenstein deden het slechter. Dat de Ieren niet uitblonken in autorecycling had alles te maken met de gehanteerde systematiek: elke autoproducent, distributeur en importeur in Ierland moest zijn eigen boontjes doppen. Er bestond een systeem van zelfcontrole waarbij iedere speler in de markt verantwoordelijk was voor zijn eigen netwerk van ATF’s, kort voor Authorised Treatment Facilities of geauthentiseerde verwerkingscentra. In de praktijk moest een autoproducent zich laten registeren bij elke lokale overheid met een verwerkingscentrum. Een tijdrovende en administratief lastige klus.

Centralisatie

Terwijl Ierland al achterliep werd de Europese ELV-richtlijn steeds strenger en dwingender. De Ieren toonden verbetering – elk jaar lieten ze een hoger recyclingpercentage zien, maar het gevoel bleef dat het beter moest én kon. Zou één centrale instantie niet beter werken? Het idee ontstond voor de oprichting van een non-profitorganisatie die namens de autoproducenten de honneurs waarneemt en de zaken regelt. Op 1 januari 2017 was die instantie een feit. ELVES – kort voor ELV Environmental Services – kreeg van het Ministerie van Klimaatactie, Communicatie en Milieu groen licht voor haar activiteiten. Eindelijk was er de bundeling van krachten die jaren uitbleef.

Altijd in de buurt

ELVES stapte af van het idee dat er per lokale overheid plek was voor één verwerkingscentrum. De nieuwe eis werd dat binnen een straal van 45 kilometer van stedelijk gebied (een gebied waar minimaal 15.000 mensen wonen) een verwerkingscentrum moest komen. En zo geschiedde. Het ELVES-netwerk staat inmiddels als een huis en telt meer dan 60 geautoriseerde verwerkingsfaciliteiten verspreid over het hele land. Voor het beeld: Ierland is met 84.421 vierkante kilometer twee keer zo groot als Nederland. ELVES onderhoudt en verbetert niet alleen het netwerk van geauthentiseerde verwerkingscentra, haar missie is even eens om het verwerkingsproces van ELV’s naar een hoger plan te tillen. Daarnaast zorgt het voor de nodige publiekscommunicatie en administratie.

De ELVES-methode bleek een instant succes. In 2018 groeide het aantal verwerkte ELV’s met maar liefst 16% ten opzichte van een jaar eerder

Direct resultaat

De ELVES-methode bleek een instant succes. In 2018 groeide het aantal verwerkte ELV’s met maar liefst 16% ten opzichte van een jaar eerder. In totaal werden ruim 162.500 afgedankte auto’s volgens de richtlijnen ontmanteld, gerecycled en werd er een nuttige toepassing voor gevonden. In datzelfde jaar kende Ierland een recyclingratio van 86,37% en had het een hergebruik- en terugwinningspercentage van 95.17%. De vereisten van de ELV-richtlijn waren gehaald. Ierland was back on track. Ook EPA – het Ierse nationale milieubureau – ziet dat Ierland stappen maakt: “Het percentage hergebruik, recycling en terugwinning van autowrakken is in Ierland sinds 2010 aanzienlijk verbeterd, hoewel het tempo van de verbetering de afgelopen jaren is afgenomen.” EPA merkt op dat hergebruik en recycling sinds 2016 stabiel zijn gebleven op 86%, terwijl de hergebruik- en terugwinningspercentages sinds 2014 jaar in jaar uit steeds iets verbeterden.

Certificaat van vernietiging

Onder de slogan ‘driving car recycling forward’ voert ELVES met regelmaat publiekscampagnes uit. Het communiceert dan vooral dat er altijd een officieel verwerkingscentrum in de buurt is. Belangrijke toevoeging daarbij: ‘vermijd het informele circuit’. Buiten de geauthentiseerde verwerkingscentra is het immers de vraag of afgedankte auto’s op de juiste milieuvriendelijke wijze worden verwerkt. Bovendien ontvang je als oude eigenaar geen certificaat van vernietiging (CoD). Zonder dat papiertje blijf je verantwoordelijk voor je auto en krijg je een flinke boete als hij opduikt bij een illegale autosloper of onderdelenhandelaar. De ELVES-verwerkingscentra reiken die vernietigingscertificaten vanzelfsprekend wél uit. Ruim 75% van de in Ierland uitgegeven vernietigingscertificaten is inmiddels afkomstig van de centra in het ELVES-netwerk. Die officiële verwerkers nemen de afgedankte auto’s daarbij gratis in of geven zelfs een vergoeding.

Gratis training

Nu Ierland de zaakjes op orde heeft dankzij ELVES is het tijd om nieuw beleid te maken. Zo is het sinds een jaar druk met het Electric ELVES-programma. Dat zijn trainingen waarmee de aangesloten verwerkingscentra worden voorbereid op de toenemende stroom aan elektrische voertuigen en hybrides. Doordat het Electric ELVES-programma gratis is en ook beschikbaar is voor verwerkingscentra buiten het ELVES-netwerk moet de kennis op dit gebied snel toenemen. Het is duidelijk; Ierland is in autorecyclend Europa al lang geen lachertje meer.

Europese richtlijnen

Het belangrijkste doel van ELVES is het nakomen van de verplichtingen van de autoproducenten, distributeurs en importeurs in Ierland. Ofwel: voldoen aan de vereisten van de Europese ELV-richtlijn. Die stelt dat ten minste 95% van een auto moet worden hergebruikt. Minimaal 85% moet als product of materiaal een nieuwe tweede leven krijgen, terwijl voor nog eens 10% een nuttige toepassing moet worden gezocht.

Het belangrijkste doel van ELVES is het nakomen van de verplichtingen van de autoproducenten, distributeurs en importeurs in Ierland

2 miljoen

Ierland kent bijna 5 miljoen inwoners en circa 2 miljoen auto’s. De gemiddelde leeftijd van een auto is 8,5 jaar – jonger dan in ons land. Volgens ACEA, de Europese overkoepelende auto-organisatie, is een auto in Nederland gemiddeld tien jaar oud. Volkswagen is het populairste merk in Ierland, gevolgd door Toyota, Ford en Hyundai en Nissan.